Luật Tình trạng khẩn cấp quy định Thủ tướng có quyền lập Đội tuần tra đặc biệt, trạm canh gác và áp dụng một số biện pháp chưa có trong pháp luật khi xử lý tình huống khẩn cấp về an ninh, xã hội.
Chiều 3/12, Quốc hội thông qua Luật Tình trạng khẩn cấp. Luật định nghĩa tình trạng khẩn cấp là trạng thái xã hội tại một hoặc nhiều địa phương hoặc phạm vi cả nước khi xảy ra thảm họa, nguy cơ thảm họa hoặc tình huống đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, tài sản, quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội.
Có ba nhóm khẩn cấp do thảm họa; khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; và khẩn cấp về quốc phòng. Việc ban bố hoặc bãi bỏ tình trạng này do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định, Chủ tịch nước ra lệnh công bố hoặc bãi bỏ theo nghị quyết tương ứng.
Trong tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, các biện pháp được áp dụng gồm tăng cường bảo vệ cơ quan trọng yếu, cán bộ lãnh đạo chủ chốt; bảo vệ đài phát thanh, truyền hình, bưu điện, cơ quan thông tấn, cơ quan ngoại giao; công trình quốc phòng, khu quân sự, cảng hàng không, trại giam.
Thủ tướng được quyền thành lập Đội công tác tuyên truyền đặc biệt, Đội tuần tra đặc biệt; lập trạm canh gác và kiểm tra giấy tờ, vật phẩm, hành lý của người qua lại. Thủ tướng cũng quyết định việc sử dụng vũ lực, vũ khí, công cụ hỗ trợ theo quy định pháp luật để ngăn chặn trường hợp vượt trạm kiểm soát hoặc chống lại lực lượng làm nhiệm vụ; tạm giữ hoặc phong tỏa tài sản liên quan khi có nguy cơ gây hại cho an ninh, trật tự.
Ngoài các thẩm quyền theo luật định, Thủ tướng có thể quyết định áp dụng biện pháp pháp luật chưa quy định để ứng phó tình trạng khẩn cấp; hoặc áp dụng biện pháp trong Luật này ngay cả khi tình trạng khẩn cấp chưa được ban bố, trong trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, tính mạng và sức khỏe người dân, sau khi được cấp có thẩm quyền đồng ý. Thủ tướng có thể ủy quyền cho Chủ tịch UBND tỉnh quyết định biện pháp thuộc thẩm quyền của mình trong trường hợp cấp bách.
Trong báo cáo giải trình, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết có ý kiến đề nghị bổ sung quy định về tái thiết sau thảm họa. Thường vụ nhận định các quy định hiện hành về thống kê thiệt hại, huy động và phân bổ nguồn lực từ cứu trợ khẩn cấp đến khôi phục sản xuất đã bao quát nội dung này và đã được chỉnh lý để thống nhất.
Luật Tình trạng khẩn cấp có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.
Sơn Hà
